Jayakari

Herkese merhaba…
2015 yılı ağustos ayından bu güne aşağıda ilk kurulum fotoğraflarını gördüğünüz paludaryuma sahibim bu süre zarfında kurulum sonrası yaşadığım teknik sorunları  ve özellikle ülkemizde bulunabilen (benim Ankara’da ulaşabildiğim) ve paludaryum şartlarını uyum sağlayabilen bitkilerin gelişimlerini kendi tecrübelerime dayanarak anlatmaya çalışacağım.
Paludaryum kurmak isteyenlere yol gösterici olur sanırım.Siyah yazılar ilk kurulumda tanıtım için yazdığım yazılar, kırmızılar ise arada geçen zamandaki görüşlerimdir.
Tank: 70x35x25 standart akvaryum, Dik pozisyonda duruyor, öne 25 cm yükseliğinde cam takıldı. ( boyutlarım özellikle önden görünen en olarak çok dar, o zamanın şartlarında bunu sokabilmiştik eve !!! şimdi 60x60x45 veya 60x90x45 oranlarının daha uygun olacağını düşünüyorum. Su kısmı ile kara kısmının ölçeği görsellik açısından önemli 1/3 su 2/3 kara ölçeği en uygun kombinasyon bence )
Sürgülü sistem kaydırmalı tek parça ön kapak (camı delmek zor geldiğinden böyle yapmıştım, istediğim ölçülerde cama cam menteşede bulamadım. Tek parça cam olması dolayısıyla arada küçük bir boşluk oluyor. Önceleri korkmuştum nem sorunu yaşarmıyım diye ancak bu durumun havalandırma açısından olumlu olduğu kanaatindeyim)
Su Miktarı : Yaklaşık 20 lt (su miktarım oran ve görüntü olarak yeterli gelse de istediğim balık türlerini kaldıracak hacimde değil, üstteki ölçülerde sanırım 50 lt yi geçer ve daha uygun olur.
Şelaleye su devirdaimi taşın arkasına saklı iç filtre kafa motoru ile sağlanıyor. ( motoru saklamak görüntü açısından güzel, temizlik açısından zorlayıcı oldu.su devir daim aşamasında alt kısma çok fazla miktarda toprak ve artık taşıyor bu sebeple motoru sık sık temizlemek gerekiyor. Bu anlamda takıp çıkartma için bir sistem yapılması gerekli, su çizgisini üstünden arka camı delip dış filtre kullanmak Görüntü/Temizlik ve Kullanım açısından daha mantıklı)
Arkaplan tamamen siyah strafor üzerinde herhangi bir kaplama yok. Daha önce yaptığım derz dolgu kaplamalı paludaryumda çatlama sorunları yaşadığım ve paludaryumu bitki kaplama ağırlıklı düşündüğüm için böyle yaptım.   (bu bilinçli bir tercihti hiç sorun yaşamadım, bitki yoğun olduğu için strafor görünmemekte,  sadece kat kat straforları güzel yapıştırmamışım aradan su kaçışı oluyor, dere kısmına kaplama veya iyi yapıştırma yapabilirmişim)
Işıklandırma: 1 adet T8 grolight, 1adet T8 beyaz, 2 adet Led ampul (üst kısımda özel kapak içinde)/(şu anda 30 w led + 3 w uv + su kısımı için için 5630 Barled, Boyutlarım sebebiyle grolux floyu verimli kullanamadım ama kullanmak isterdim. Zamanla 30 w slim  led projektöre döndüm, daha kompakt ve etkili, tepeden su kısmına etkili ışık geçirmekte zorlandım, mercekli led bağladım bir ara ancak ışığa doğru hızla büyüyen bitkiler araya girip ışığı kesti bende su çizgisine  bar led takviyesi yaptım. Daha profesyonel sistemlerle bitkilerde farklar yaratılabilir, ışıklandırma maddi imkan meselesi, ışık fazla veya az olunca bitkiler ışığa uzuyor veya genişlemeye geçiyorlar, ben boyutlarım sebebiyle bunu istemiyordum.  Yerlerinde mutlu olsunlar yeter  
Havalandırma: 1 adet 5v pc fanı günde 4 defa 15 dk çalışıyor (üst kısımda özel kapak içinde)( zaman içinde 1 defaya indirdim sebebi de ön kapak camı sürgülü olduğu için bir miktar boşluk var buda havalandırmaya gereksinimi azalttı.
Sulama : Günde 2 defa 1/2 dakika 2 adet sisleme nozülden otomatik yağmur suyu spreyleme
(üst kısımda özel kapak içinde) olabilecek en uygun fiyatlı yağmurlama sistemi Tofaş silecek suyu motoruna bağlı iki adet sisleme nozülü var damlacık boyutum biraz iri daha ince olsa iyi olabilirdi. Ama bu durumda  yağmur efekti yaratıyor. Su kısmımda bir gider olmadığı için iki kere az miktarlı taşma yaşadım. Mobilya hafif kabardı .Motorun şelaleye çektiği suyu durunca salmasından kaynaklıydı. Artık su seviyesi ayarını biliyorum.)
Sisleme Ultrasonik nem makinası ile günde 15 dakika (başlarda sürekli kullandım, görselliği çok güzel, mobilyanın altından kalın hortumla en üstten buhar verildi. Hortumun kıvrım yerlerinde su birikmesi oluyor buhar akışını kesebiliyor. Dikkatli olmak gerek .
Canlılar: Hayaller Bişir/ gerçekler Betta (daha ilk kurarken aklımdaki  balık senegal bişiriydi çünkü suyun büyük bir bölümü karanlıkta kalıyor. Bu balıkta görmediği için çok uygundu, ancak malum su miktarım çok azdı.  Hızlı büyüyen bir balık diye araştırmıştım(aslında çokta hızlı büyümüyormuş) yine de eziyet etmek istemedim. (Petshopta benim hacmimde 10 tanesi bir arada yaşıyorlar)
İlk bettamı uzun süre yaşattım. Şelaleye su taşıyan hortumun arasından girip sıkışarak ölmüştü arkada, ondan sonra bu kısmı dikkatlice kapattım. İkinci bettam hala yaşıyor. Motor bazı alanlarda bettayı rahatsız edecek kadar Hızlı olsa da saklanma alanları olduğu için sorun yaşamıyor. Bir ara oğlumun iki adet japonunu atmıştık onlarda çok sevmişti bütün su üstü bitkilerimi yediler o ayrı konu)
İlk kurulumda 5 adet elma salyangozum vardı.( İnanılmaz sevdiler defalarca yavru aldım. Bir ara yan cam tamamen salyangoz yumurtası ile doluydu. zamanla azalttım.)
Bitkiler: Anubias barteri ( rizomları su içinde yaprakların yarısı su dışında çok iyi uyum sağlayıp büyüdüler (az ışık almalarına rağmen su altı yaprakları yosun tutuyor, arada çıkartıp temizlemek gerekiyor.)
Hydrocotyle leucocephala (Hem sucul hem de karasal ortamda kullanıldı) Paludaryum için inanılmaz güzel bir bitki kısa sürede adapte olup hızla büyüyor.sık sık budama istiyor, 15 günlük yaz tatilinde bütün her yeri sarıp dışarı taşmıştı)
Hydrocotyle Tripartita – Sp. Japan (leucocephala nın yaprak boyutunun  büyük olması sebebiyle bunu ekledim aynı gelişimi alırsam zamanla buna döneceğim)
Java moss (Su altındaki taşa sarma amacım vardı, ancak istediğim gelişmeyi gösteremedi ışıksızlıktan )
Vesicularia montagnei (Christmas Moss) (su kara birleşimini çok güzel sardı, emerse çıkmakta zorlanıyor)
Java fern (Su ile kara birleşiminde, emers ortama beklediğim kadar iyi adapte olamadı, gerilemedi ama çoğalmadı da  )
Lemna minör (pistia daha uygun  su mercimeğinin görüntüsünü çok sevmeme rağmen ölünce sararan ve arsız bir tür)
Pistia stratiotes (Kontrolu kolay bir su üstü bitkisi zaman zaman uzun kök oluşumu ile su altı görüntüsü çok güzel oluyor)
Cyprus alternifolius (uzaması ve boyutları sebebiyle çıkarıldı. Üstü açık olmayan sistemlerde kullanılmasını tavsiye etmem.)
Nepenthes ventrata (Etobur bitki, kırmızı sürahi kapanları bu bitkiye ait) kapalı alanda ve led ışıkla yeni çıkan sürahilerin boyu küçüldü. Paludaryumu kurma amacımdı, nemi bulunca hızla büyüdü. İki kere budadım. Bir keredeana bitkiyi tamamen çıkartıp yavruları bıraktım)
Nepenthes tobiaca (Etobur bitki, Alt tarafta küçük olan yeni dal ve s,ürahi oluşturmaya başladı) (Gelişimi iyi idi küçük boyutu sebebiyle uygundu ancak çoğaltmak amacıyla paludaryumdan çıkartıldı)
Guzmania lingulata (kapalı ortamda çiçek açtıramadım ama çoğaltmayı başardım vazgeçilmezlerimden)
Tillandsia cynea (kapalı ortamda çiçek açtıramadım)
Helxine soleirolii (arap saçı) hızlı ve kontrolsüz yayılıyor, sürekli budama istemekte ,yakın zamanda bunun yerine cuba bitkisine geçtim daha uygun ve benzer görünüşte)
Moss (3 farklı çeşit kara yosunu, 1 adette sucul yosun )( kara yosunları görsellik olarak çok yakışmakla birlikte, sabit sıcaklık sebebiyle dormancy girmemekten belli bir süre sonra kararıyorlar)uyum sağlatabildiğim 2 tür oldu)
Fern Eğrelti (2 adet farklı tür yabani eğreltiyi adapte edebildim Adiantum raddianum görüntüsünü çok sevdiğim bir tür, ve yeni keşfettiğim küçük bir eğrelti)
lichenes 2 farklı tür liken (gelişimleri iç acıcı değil hızla karardılar)
(Bitkiler konusunda geçen zaman zarfında genel olarak küçülmeye gittim diyebilirim. Daha küçük yapraklıları, daha az yayılanları gibi , isteyipte bulamadığım bitkiler oldu ficus pimula ve mini orkideler gibi zamanla bulursam eklerim)
 şimdilik bu kadar...
Teşekkürler... 



 
Fotoğraf yüklemek ile sorun yaşıyorum, çözülürse daha yükleyebilrim..
 

Bir paludaryum vazgeçilmezi karasal bitkilerin atası olarak kabul edilen, eğreltiler ile birlikte çiçeksiz bitkileri oluşturan yosunlar bence çok özel türler, yaklaşık 11,500 saptanmış türü var ve latince Bryophyta olarak sınıflandırılıyorlar.
 

 
Bir süre sadece yosunlardan oluşan küçük bir paludaryumda kurmuştum. Bütün kurulumlarında her türünü kullanmayı ve gelişimlerini izlemeyi çok severim. Küçük bir koleksiyona da sahibim.
 

 
 
 
 
 
Paludaryumda kullanabileceklerimiz karasal ve su altı türleri olarak ikiye ayrılıyorlar.
 
 
Sucul Yosunlarla Başlayabiliriz. Genel olarak paludaryumda kullanım için  çok nem istediklerini söyleyebilirim. Ortam nemi düşükse emerste önce yaprak küçültüyorlar. Devamında büyümeyi durdurup kuruyorlar, nem yüksekse ve suya erişimleri varsa coşuyorlar. Özellikle dal vb ortamlara tutunup sarabiliyorlar.
Akvaryumlarda sıklıkla kullanılan yosunlardan benim tecrübe edebildiğim 3 tür var.
 
1- Taxiphyllum barbieri (Java Moss)
Çok sık kullanılan ve görüntüsü güzel bir tür,  sık ve ipliksi bir görüntüsü var, ilk kurulumumda kayaları kaplamak için kullanmıştım, biraz yavaş büyüyor. Emerse çıkabiliyor ama çok nem istemekte
 
2- Vesicularia montagnei (Christmas Moss)
Favori türüm gerek çam yapraklarını andıran görüntüsü gerekse emers ortama daha dayanıklı olması sebebiyle çok kullanıyorum. Su içinde üst üste ve sık gelişen görüntüsü çok hoşuma gidiyor. Emerste daha kısa yaprak çıkartıyor. Nem yüksekse hızlı gelişiyor.

 
3- Taxiphyllum sp. (Flame Moss) öncekilere nazaran çok daha zor ama sucul alanda çok güzel görüntüsü olan bir tür.  Tabanda kullanınca yukarı doğru kıvrılarak uzuyor. Emers olarak birkaç deneme yaptım ancak başarılı olamadım. Genelde kuruyup kayboldular. Muhtemeldir ki en yüksek nem isteyen bir tür, zaten karasal ortamda  sudaki  efekti veremeyeceği içinde çok uğraşmadım. Su içinde gayet güzel.

 
Bunlardan başka bir çok su yosunu türü bulunmakta, eminim kullanım olarak daha uygun türler vardır. Kendi adıma iki adet türü daha denemek istiyorum biri moss ball yapılan tür biri de pelia, Benim tecrübelerim bu kadarla sınırlı ilerde farklı türler edinirsem eklemeler yaparım
 Riccia içinde küçük bir de parantez açalım (Riccia fluitans bir yosun değil, su üstü bitkisi ancak görünüş olarak yosunlara çok benziyor. Su üstü bitkisi olması sebebiyle emers ortamda çok güzel ve hızlı gelişebiliyor. Zaman zaman taban bitkisi gibi kayaların üzerine misina ile sarılarak kullanılıyor. Bende denedim ama sarımdan kurtulup dağılıyorlar. Su yüzeyine çıkan taş kütük gibi objelerin üstünde kullanırsanız açık yeşil rengi ile çok dekoratif duruyor.)

 
 
 
İkinci  türler ise Kara Yosunları

 
Doğada gölge ve serin nemli ortamlarda bol bol bulunabilen kara yosunlarının bir çok ortamda yaşayabilen çok fazla türü mevcut, biraz dikkatli bakınca yosun deyip geçtiğimiz bitkilerin aslında çok farklı türler olduğunu görebilirisiniz. Ben ne zaman doğaya çıksam az az değişik türlerinden örnekler toplarım.
Şeffaf kapalı bir kapta yeteri kadar nem sağlanırsa uzun zaman bakabilir ve yetiştirebilirsiniz. Ancak dikkat edilmesi gereken birkaç küçük ayrıntısı var.
İlk nokta yosunu topladığınız mecra olacaktır.
 
Bazı yosunlar taşların üstünde, bazıları toprakta, bazıları çürümüş yaprak vb artıkların üstünde bazıları da ağaçların üstünde yetişirler. Yetiştiği yer ile kullanacağımız yerin aynı olmasına dikkat etmelisiniz. Ağaçtan aldığınız bir yosun parçasını toprakta uzun süreli yaşatamazsınız. Bu durum tersi içinde geçerli, Paludaryumda kullandığınız kütüğün üstüne yosun koymak istiyorsanız doğada ağaç üstünde yetişen bir tür bulmalısınız.
Ben özellikle küçük dallar ve küçük taşları üzerindeki yosunları ile topluyorum. Tabanından ayırmıyorum. Diğer türleri ise dikkatlice köşelerinden en az zararla tabaka halinde sökmeye çalışıyorum.
 Topraktan söktüklerimi  şeffaf kapta kumun üstünde, topraktan söktüklerimi ise yaprak veya humus veya  sünger üzerinde uzun süre saklayabiliyorum.
 
Sünger gözenekli havadar yapısı ve suyu emip iletmesi açısından çok kullanışlı bir medya büyük bir süngeri şeffaf kaba koyup altına biraz su ekleyip yosunu üstüne koyun ve kapağı kapayın uzun süre yeşil ve canlı kalacaktır. arada havalandırmayı unutmayın.
 
Gelelim en can alıcı noktaya, bulduk sakladık ve paludaryuma ekledik. Nem ve sulamayı da eksik etmedik ama bir süre sonra sarardı ve bozuldu. Sebebi ne ?
Tam olarak 3 sebebi var.
Kullandığınız su, en önemli sebep bu yosunların kökleri olmadığı için suyu ve besin maddelerini yapraklarındaki gözeneklerinden alırlar. Siz kara yosununu kireçli, kimyasallı çeşme suyu ile sularsanız eninde sonunda  o maddeler gözenekleri kapayıp ölüme sebep olacaklardır. Kullanmanız gereken yağmur suyu veya ro dediğimiz saf su dur. Saf su ile yosunlar uzun süre yaşayacaklardır.
Havalandırma , doğadaki sürekli rüzgar ve havadar ortamdan söktüğünüz yosunu kapalı bir ortama koyduğunuzda üstünde mantar vb gelişimler hızlanır. Belli bir noktada yosuna zarar vermeye başlarlar. Bu yüzden paludaryumlarda küçük bir fan yardımı ile hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
Bulunduğumuz İklim kuşağı, su sirkülasyon tamam uzun süre baktık gelişti ama bir noktada yine sarardı sebebi başlıkta belirtildi. Bulunduğumuz iklim kuşağındaki bitkiler dormancy denen dinlenme sürecine ihtiyaç duyuyorlar. Sürekli aynı sıcaklıktaki paludaryumlar ise duruma elverişli değiller.
Yosunlarında fotosentez yapan bitkiler olduğunu unutmayın, gölgede yaşamaları ışık sevmedikleri anlamına gelmez sadece direk güneş ışığı zararlıdır. Ne kadar çok ışık olursa o kadar hızlı gelişirler.
Doğadan toplayıp eve getirdiğimiz yosunların üstünde bir çok böcek ve mikroskobik canlı yaşamaktadır . yosun ile birlikte bunları da eve soktuğunuzu unutmayın. Bazı insanların yosuna alerjiside vardır.
 
Yosunlar sporlar ile ürerler bu fotoğraftaki oluşumlar spordur. Yerini seven bir yosun bu duruma geçecektir.
 
 
Yoğurt ile parçalanmış yosun bulamaç halinde sürülerek çoğaltma yöntemi var ancak kapalı ortamda önermiyorum çok kötü koku yapıyor.
 
 
Son olarak özel bir yosun türünden bahsedeyim. Özellikle orkide ve etobur bitki yetiştirenlerin kullandığı spagnum yosunu, sucul alanlarda yetişen ve yetiştirilen bir tür. Saf suda bakılıyor. Düşük pha sahip kendi torf oluşumu var. Bir çok etobur bitki bunun üzerinde yetiştiriliyor. Kuru halde ve canlı olarak satılıyor.  Epifit türler paludaryumlara bunlara sararak ekleniyor.